Mekan Tasarımlarında Aydınlatmanın Önemi

                     Mekân kurgusundaki önemli öğelerden biri de aydınlatmadır. Sanayileşmiş toplumlarda, gün geçtikce iç mekanlarda geçirilen yaşam süresi uzamakta; buna bağlı olarak da yapay ışığa duyulan ihtiyaç artmaktadır. Son yıllarda iç mimarlıkta kullanılan yapay aydınlatma; mekân için belirleyici, vurgulayıcı, sınırlayıcı, üç boyutluluğun algılanmasını sağlayan yönleri ile güçlü bir anlatım aracı olma niteliği kazanmıştır. Bu bakımdan aydınlatmanın, mekansal özellikleri algılatmada, hatırlatmada büyük önemi vardır. Kullanıcı, mekânın biçimine ve mekâna alınan ışığın, kullanılan aydınlatma sisteminin özelliklerine bağlı olarak mekânı anlamlandırmaktadır.

                    Mimari aydınlatmanın görsel olmayan etkilerini bilerek oluşturulan tasarımlar, zamanının büyük bir kısmını kapalı mekanlarda ve yapay ışık altında geçiren kişilerin görsel performansları yanında mekân algılarını ve psikolojilerini de etkileyecektir. Bu nedenle aydınlatma tasarımın bir parçası olarak kabul edilerek; konunun multidisipliner bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Biz ofis olarak aydınlatmayı; kullanıcısı tarafından mekân biçimine ve mekâna alınan ışığın, kullanılan aydınlatma sisteminin nitel ve nicel özelliklerine bağlı olarak anlamlandırıyoruz. Bu bakımdan mekanın kimliği, aydınlatma sayesinde biçim ve anlam kazanmaktadır. Kavram olarak aydınlatma belirleyici, vurgulayıcı, yönlendirici, sınırlayıcı ve seçici yönleri ile¸ çok güçlü bir mekansal anlatım aracıdır. Kişinin mekânı algıladığı süreyle eşzamanlı olarak psikolojik yaklaşımı ve davranışı da aydınlatma sayesinde farklılıklar göstermektedir. Mekânın genel karakteristik özelliklerini ön plana ¸çıkarıp, vurgulayacak ve mekansal etkiyi yaratacak aydınlatma yaklaşımları, mekanları daha tanımlı hale getirmektedir. Ticari mekanları ele alalım; Restoranlar söz konusu olduğunda, en fazla hedeflenen satış ürünlerine önem verilir. Bu çok haklı bir olgu. Ancak restoran sahipleri bilmeliler ki, bu yalnız başına yeni müşteriler çekmez ve mevcut müşterilerin tekrar gelmelerini sağlamaz. İç mekân ve mükemmel müşteri servisi restoran için çok önemlidir. Fakat tüm bu mükemmel servis, harika iç mekân ve lezzetli yiyecekler bile zayıf ve konforsuz bir aydınlatmanın verdiği rahatsız edici ortamı telafi edemez.

                    İnsanlar duygularına hitap eden restoranlara giderler. Restoran sahipleri unutmamalıdır ki; tat, aroma, müzik, yüzeyler, renk, dekoratif sanat, servis, müşteri profili ve aydınlatma unsurları müşterinin gelmesini sağlar. İşte bunlar yemek deneyimini oluşturan unsurlardır. Doğrusu şu söylenebilir, aydınlatma mimari tasarımın yarısıdır. Aydınlatma mimari tasarımı tamamlar ve bir restoran tasarım temasını destekleyerek ona olumlu izlenimler ekler. Daha iyi görme koşullarını sağlamanın ortamdaki aydınlık düzeyini yükseltmek olmadığı yeni nesil araştırmalarla anlaşılacak ve belki de günümüzde doğru olarak kabul ettiğimiz pek çok uygulama tarihte kalacaktır.

Osman Gökce TOSUN
Mimar